Μπορεί το γουάν να γίνει παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα;

Του Δημήτρη Ζάντζα 

Η άνοδος του χρέους των ΗΠΑ σε συνδυασμό με την αυξανόμενη οικονομική ισχύ της Κίνας έχουν οδηγήσει ορισμένους αναλυτές να προβλέπουν την πτώση του δολαρίου και την άνοδο του γουάν ως το κυρίαρχο αποθεματικό νόμισμα του κόσμου, σημειώνει σε πρόσφατη έκθεσή της η Deutsche Bank. 

Όπως σημειώνεται, «ενώ οι μακροοικονομικές συνθήκες, όπως το μέγεθος της οικονομίας και των διεθνών εμπορευματικών συναλλαγών σύντομα θα έχουν ωριμάσει, η Κίνα θα χρειαστεί μεταξύ άλλων να κάνει το νόμισμά της πλήρως μετατρέψιμο, αλλά και να εμβαθύνει την αγορά των ομολόγων της και να βελτιώσει τη ρευστότητά της». 

Ωστόσο, ακόμη και τότε, εξωτερικοί παράγοντες όπως ο ανταγωνισμός ή ενδεχόμενα πολιτικά εμπόδια δεν καθιστούν αυτονόητο ότι το γουάν θα αναδυθεί πράγματι ως το κυρίαρχο αποθεματικό νόμισμα, εκτιμά η DB. 

Η Κίνα θα χρειαστεί ακόμη 15-20 χρόνια ώστε να δημιουργήσει τις αναγκαίες προϋποθέσεις που θα επιτρέψουν στο γουάν να αναδειχθεί ως ένα σημαντικό αποθεματικό νόμισμα και ακόμη περισσότερο χρόνο για να καταφέρει το κινεζικό νόμισμα να ανταγωνιστεί το δολάριο ως το κυρίαρχο αποθεματικό νόμισμα του κόσμου. 

Το γουάν αναμένεται να γίνει ένα από τα κύρια αποθεματικά νομίσματα λίγο μετά το 2030. Μέχρι τότε, τρία αποθεματικά νομίσματα (δολάριο, ευρώ, γουάν) είναι πιθανό να συνυπάρξουν, γεγονός που αντικατοπτρίζει την υφέρπουσα τριπολική δομή του διεθνούς οικονομικού συστήματος. 

Η ανάδειξη του γουάν ως αποθεματικού νομίσματος θα αποφέρει σχετικά περιορισμένα οικονομικά, αλλά πολύ σημαντικά μη-οικονομικά, οφέλη για την Κίνα. Η υποχώρηση του δολαρίου θα επιβάλει απτούς περιορισμούς στην οικονομική και δημοσιονομική ευελιξία των ΗΠΑ. Εκτός από την αύξηση του κόστους χρηματοδότησης και τα χαμηλότερα έσοδα, η υποχώρηση του δολαρίου θα οδηγήσει σε επιδείνωση του ισοζυγίου πληρωμών. Και αυτό θα έχει ευρύτερες γεωπολιτικές συνέπειες, οι οποίες θα επηρεάσουν την πολιτική θέση των ΗΠΑ στον κόσμο. 

Σε ό,τι αφορά το μέγεθος της οικονομίας, η Κίνα είναι πιθανόν να φτάσει τις ΗΠΑ κάποια στιγμή το 2025 και να τις ξεπεράσει στη συνέχεια. 

Κατά δεύτερον, αναφορικά με τις πολιτικές συγκράτησης του πληθωρισμού και τη σταθερότητα της συναλλαγματικής ισοτιμίας, το γουάν εκ πρώτης δείχνει να πληροί τις προϋποθέσεις. Ωστόσο, η Κίνα διατηρεί περιορισμούς τόσο στη διακίνηση κεφαλαίων όσο και στην ισοτιμία, επομένως ακόμη δεν μπορούμε να πούμε ότι βρίσκεται στο επιθυμητό επίπεδο. 

Δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι η Κίνα δεν θα καταφέρει να διατηρήσει χαμηλό πληθωρισμό και σχετική σταθερότητα της ισοτιμίας, αν κινηθεί σταδιακά προς την πλήρη μετατρεψιμότητα του νομίσματός της σε συνδυασμό με τις αναγκαίες εσωτερικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις (π.χ. ανεξαρτησία της Κεντρικής Τράπεζας), αναφέρει η έκθεση της Deutsche Bank. «Βεβαίως, αυτό θα απαιτήσει ένα βήμα προς την κατεύθυνση ενός πιο ‘αγοραίου’ τραπεζικού συστήματος. Και αυτό συνεπάγεται ότι η κυβέρνηση δεν θα πρέπει απλώς να εφαρμόσει μια σειρά από δευτερεύουσες μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούν στην εξασφάλιση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας, μετά τη μετάβαση στην πλήρη μετατρεψιμότητα, αλλά θα πρέπει επίσης να αποδεχθεί και τη σημαντική μείωση του άμεσου ελέγχου που είναι σε θέση να ασκεί στο χρηματοπιστωτικό της σύστημα». 

Καθώς το μέγεθος της οικονομίας της Κίνας θα αυξάνεται, η ανάπτυξή της θα εξαρτάται όλο και λιγότερο από τις εξαγωγές και την αγορά των ΗΠΑ, καθιστώντας έτσι...
πιο ελκυστική από πλευράς ευελιξίας την «στροφή» προς ένα πιο ευέλικτο καθεστώς συναλλαγματικής ισοτιμίας. 

Εκεί που η Κίνα υστερεί περισσότερο, είναι στο βάθος και στην αποτελεσματικότητα των κεφαλαιαγορών, στοιχεία πιο σημαντικά και από την μετάβαση στην πλήρη μετατρεψιμότητα του νομίσματός της. Το γουάν δεν είναι πλήρως μετατρέψιμο και οι αρχές διατηρούν αυστηρούς ελέγχους στη διακίνηση κεφαλαίων. «Η εγχώρια αγορά ομολόγων είναι σχετικά μικρή και με περιορισμένη ρευστότητα, ενώ η πρόσβαση ξένων επενδυτών είναι, φυσικά, εξαιρετικά περιορισμένη», σημειώνει η DB. 

Ένα αποθεματικό νόμισμα απαιτεί επίσης την ύπαρξη εξελιγμένων αγορών συναλλάγματος και παραγώγων. Το Πεκίνο έχει επανειλημμένα διαβεβαιώσει για τη δέσμευσή του για σταδιακή μετάβαση προς την πλήρη μετατρεψιμότητα του γουάν και επιδιώκει να αναπτύξει τις εσωτερικές αγορές ομολόγων, παραγώγων και συναλλάγματος. 

Επιπλέον, αν και η Κίνα απολαμβάνει πολιτική σταθερότητα, εξακολουθεί να υστερεί σε κράτος δικαίου Όσο συνεχίζει να συγκρίνεται δυσμενώς με τις ΗΠΑ και την Ευρωζώνη, οι ξένοι επενδυτές θα εξακολουθούν να διστάζουν να επενδύσουν σε γουάν. Και αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, η Κίνα έχει παρουσιάσει σχεδόν μηδενική πρόοδο σε αυτόν τον τομέα την τελευταία δεκαετία. 

Η Κίνα έχει πολύ δρόμο να διανύσει. Το πόσο γρήγορα θα τεθούν σε εφαρμογή οι αναγκαίες προϋποθέσεις για να αναδυθεί το γουάν ως ένα σημαντικό αποθεματικό νόμισμα, εξαρτάται κυρίως από τις πολιτικές αποφάσεις που λαμβάνονται στο Πεκίνο. 

Σήμερα είναι σχεδόν αμελητέος ο ρόλος του γουάν ως αποθεματικό μέσο (π.χ. στα συναλλαγματικά αποθέματα). Σε περίπτωση που το Πεκίνο καταφέρνει να ανταποκριθεί στις προϋποθέσεις, το γουάν θα γίνει αποθεματικό νόμισμα. Το οικονομικό μέγεθος της Κίνας και το μερίδιό της στο διεθνές εμπόριο θα αυξηθεί, αυξάνοντας έτσι τα κίνητρα των εμπορικών εταίρων της, ιδίως των μικρών ανοικτών οικονομιών, να διατηρούν τουλάχιστον ένα μέρος των αποθεμάτων τους σε γουάν, εφόσον το τελευταίο πληροί τις παραπάνω προϋποθέσεις. Από εκεί και πέρα, θα χρειάζεται ένα μικρό μόνο βήμα προς μια ευρύτερη χρήση του γουάν ως αποθεματικό νόμισμα. 

Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι το γουάν θα καταστεί υποχρεωτικά το κυρίαρχο νόμισμα στον κόσμο. Πολλά θα κριθούν σε πολιτικό επίπεδο. Χώρες που δεν έχουν στενές πολιτικές σχέσεις με το Πεκίνο είναι λιγότερο πιθανό να διατηρήσουν το μεγαλύτερο μέρος των συναλλαγματικών διαθεσίμων τους σε γουάν (π.χ. Ινδία, Ιαπωνία). Φυσικά, όσο περισσότερο εξαρτημένη -εμπορικά- είναι μια χώρα είναι από την Κίνα, τόσο πιο περιορισμένες θα είναι οι επιλογές της. 

Το πιο πιθανό σενάριο, σύμφωνα με την Deutsche Bank, είναι ότι το γουάν προορίζεται μεν να γίνει ένα σημαντικό αποθεματικό νόμισμα, αλλά δεν είναι αυτονόητο ότι θα έχει εξελιχθεί στο κυρίαρχο αποθεματικό νόμισμα του κόσμου σε 20, 30 ή ακόμη και 40 χρόνια από σήμερα. «Διότι», όπως εξηγεί, «παρά την έντονη θεωρητική συζήτηση, είναι δυνατόν δύο ή και τρία κύρια αποθεματικά νομίσματα να συνυπάρξουν. Το πόσο σταθερό θα αποδειχθεί ένα τέτοιο σύστημα θα εξαρτηθεί -όπως πάντα- από τις υποκείμενες οικονομικές, δημοσιονομικές και πολιτικές δυνάμεις».
www.capital.gr