Νικητής το Αζερμπαϊτζάν (στην ενέργεια)

Του Dimitar Bechev

Δεν μιλάω για την Eurovision αλλά για την ενέργεια στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Υπάρχει λόγος γιατί ένα άγαλμα του Heydar Aliev κοσμεί μια πλατεία στο κέντρο του Βελιγραδίου. Οι βαλκανικές κυβερνήσεις είναι απασχολημένες να φλερτάρουν το Baku, που είναι πρόθυμο να τροφοδοτήσει τις πληγείσες από την κρίση οικονομίες, με αζέρικο αέριο. Κατά μέσο όρο, οι τοπικές ενεργειακές επιχειρήσεις πληρώνουν περισσότερα για τροφοδότηση από τη Gazprom σε σχέση με τους ομολόγους τους στη Δύση, με τα Σκόπια μάλιστα να κατέχουν το ευρωπαϊκό ρεκόρ.

Αλλά αρκετά δικαιολογημένα για το Baku, η γοργά αναπτυσσόμενη Τουρκία, της οποίας οι ενεργειακές ανάγκες αυξάνονται, παραμένει βασική προτεραιότητα στην ευρύτερη περιοχή. Την προηγούμενη εβδομάδα, η SOCAR, η κρατική εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν, έκλεισε μια συμφωνία για την κατασκευή ενός διυλιστηρίου ύψους 4,3 δισ. δολαρίων, κοντά στη Σμύρνη, την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Τουρκίας. Η SOCAR Turkey, η τοπική θυγατρική εταιρεία που ιδρύθηκε το 2008, δηλώνει ότι μόλις κατασκευαστεί το διυλιστήριο STAR, θα βοηθήσει στη μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Τουρκίας, κατά 2,5 δισ. δολάρια ετησίως. Αυτή τη στιγμή, η γοργά αναπτυσσόμενη Τουρκία έχει μόνο ένα διυλιστήριο σε λειτουργία. Η συμφωνία, η οποία περιλαμβάνει επίσης μια κοινοπραξία της ισπανικής Tecnicas Reunidas, της ιταλικής Saipem, της Νοτιοκορεάτικης GS Engineering & Construction και της ιαπωνικής Itochu, έρχεται μετά τα εγκαίνια από τον Τούρκο πρωθυπουργό Recep Tayyip Erdogan και τον πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν, Ilham Aliyev, του project τον Οκτώβριο του 2011. Και τον Ιούνιο του 2012, οι δύο ηγέτες ξεκίνησαν τον Trans-Anatolia Gas Pipeline (TANAP) ο οποίος θα μεταφέρει μέχρι το 2017 αζέρικο αέριο, σε όλη τη διαδρομή μέχρι τα σύνορα της Τουρκίας με την ΕΕ. Το ΤΑΝΑΡ είναι ένα βασικό κομμάτι του πολυσυζητημένου Southern Gas Corridor, που προορίζεται να διαφοροποιήσει τις ενεργειακές προμήθειες της Τουρκίας και της Ευρώπης, μακριά από τη Ρωσία.

Και ο κατάλογος συνεχίζεται ως εξής: τον περασμένο Απρίλιο η SOCAR απέκτησε ένα μεγάλο τουρκικό όμιλο ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένης της εφημερίδας Star και του τηλεοπτικού της δικτύου, των οποίων ο προηγούμενος ιδιοκτήτης είναι γνωστό ότι βρίσκεται κοντά στον Erdogan. Στην Τουρκία, αυτό που ακούγεται συχνά, «ένα έθνος σε δύο κράτη», τονίζει τις εθνικές και γλωσσικές σχέσεις μεταξύ Τούρκων (κυρίως Σιιτών) και Αζέρων, αλλά είναι ξεκάθαρο ότι το Μπακού δεν είναι ικανοποιημένο με το ρόλο ενός μικρότερου αδερφού. Αντιθέτως, αυτό που βλέπουμε είναι μια προσπάθεια να οικοδομηθεί επιρροή στην ίδια την Τουρκία, αποφεύγοντας δυσάρεστες εκπλήξεις όπως το αποτυχημένο άνοιγμα της Άγκυρας στην Αρμενία το 2009. Επιπλέον, εκτός από τα μέσα ενημέρωσης, το Αζερμπαϊτζάν έχει αποκτήσει ενδιαφέρον για την ακμάζουσα τουρκική σκηνή των think tank, χρηματοδοτώντας τουλάχιστον έναν οργανισμό που εργάζεται στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής.

Μετακινούμαστε στη γειτονική Ελλάδα και βλέπουμε ότι η SOCAR πρόκειται να καταθέσει πρόταση 450 εκατ. δολαρίων για τη ΔΕΣΦΑ, ιδιοκτήτρια του εθνικού δικτύου φυσικού αερίου, η οποία ιδιωτικοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων από την ΕΕ για να μπει η οικονομία ξανά σε τροχιά. (εν τω μεταξύ, η Gazprom έχει καταθέσει πρόαση για τη ΔΕΠΑ, την εταιρεία εμπορίας φυσικού αερίου). Ο Πρωθυπουργός Αντώνης Σαμάρας βρισκόταν στο Μπακού πριν από λίγες εβδομάδες για να συζητήσει μια συμφωνία. Οι φήμες λένε ότι η Ελλάδα προσφέρει τη ΔΕΣΦΑ ως αντάλλαγμα για την υποστήριξη από το Αζερμπαϊτζάν του ΤΑΡ που αναμένεται να μεταφέρει φυσικό αέριο στην Ιταλία μέσω της Ελλάδας και της Αλβανίας, με τη συμμετοχή της νορβηγικής Statoil, της Ε.ΟΝ και της ελβετικής Axpo. Η Κροατία πιέζει επίσης για τον αγωγό, έχοντας υπογράψει προσφάτως ένα μνημόνιο με το Μαυροβούνιο και την Αλβανία.

Ο ΤΑΡ είναι αντίπαλος του Nabucco West, ενός κοινού project των Τουρκίας, Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Ουγγαρίας και Αυστρίας (που εκπροσωπούνται από τους αντίστοιχους εθνικούς πρωταθλητές), οι οποίοι επιδιώκουν να διοχετεύουν αέριο της Κασπίας στην Κεντρική Ευρώπη, μειώνοντας την εξάρτηση από τη Ρωσία. Πριν από λίγες ημέρες, η διακυβερνητική επιτροπή ζήτησε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να ανανεώσει την υποστήριξή του για το Nabucco West. Η στήριξη της ΕΕ είναι σημαντική για να δώσει ώθηση στην κοινοπραξία Shah Deniz (BP και Statoil ελέγχουν από 25,5% η μία, η Socar, η γαλλική Total, η Lukoil και η ιρανική Nioc έχουν η κάθε μία από 10% και η τουρκική ΤΡΑΟ το 9%), για να αποφασίσει υπέρ του Nabucco και κατά του ΤΑΡ τον Ιούνιο. Η επικείμενη απόφαση θα έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις αναφορικά με το Southern Gas Corridor. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Κομισιόν έχει εξαιρέσει τα δύο έργα από νομική υποχρέωση να παρέχουν πρόσβαση τρίτων στον μελλοντικό αγωγό.

Με λίγα λόγια, το Αζερμπαϊτζάν θα προμηθεύει φυσικό αέριο στο προσεχές μέλλον, στην ευρωπαϊκή αγορά. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ήδη προσπαθούν να κερδίσουν την εύνοια του Μπακού. Η Τουρκία έχει προβάδισμα στο παιχνίδι, αλλά η περίπτωση της κάθε άλλο παρά εξαιρετική είναι.

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ:http://ecfr.eu/blog/entry/and_the_winner_is_azerbaijan