Η πόλις

 Η αριστοτελική προσέγγιση στην έννοια της "πόλεως-κράτους"

 πολίτης, δ' ἁπλῶς οὐδενὶ τῶν ἄλλων ὁρίζεται μᾶλλον ἢ τῷ μετέχειν κρίσεως καὶ ἀρχῆς 

Μακάρι νὰ ἔρθει μία ἡμέρα ποὺ τὸ πολίτευμά μας θὰ εὐνοεῖ τὸ "κρεῖτον μέρος" τῶν πολιτῶν τῆς χώρας μας, ποὺ θὰ ἀπαλλαγοῦμε ἀπὸ τὸ λαϊκισμό, τὴν εὐνοιοκρατία καὶ τὴ διαφθορὰ ὥστε νὰ δοῦμε τὸν τόπο μας αυτάρκη νὰ μᾶς παρέχει τὸ πολυπόθητο "εὖ ζῆν". Προϋπόθεση ὅμως, εἶναι νὰ ἀφυπνισθούμε   καὶ να γίνουμε ὅλοι ἐνεργοὶ πολίτες, ὅπως τοὺς ὅρισε ὁ Ἀριστοτέλης : ἐνεργοὶ καὶ αὐτοβούλως ὑποταγμένοι σε δίκαιους Νόμους.

Ἡ ἀνάλυση τοῦ Ἀριστοτέλους γιὰ τὴν "πόλιν", τὴ συντεταγμένη πολιτεία, ἐξετάζει τὸν τρόπο γέννησης, τοὺς λόγους ὕπαρξης, τὴ μορφή, τὴ δομή, τὴ φθορὰ καὶ ἀνατροπὴ τοῦ συστήματος.

Ἡ πόλις εἶναι τὸ καταπληκτικὸ ἀποτέλεσμα μίας φυσικῆς διαδικασίας, στὴν ὁποία ὡστόσο παρεμβαίνει ὁ ἀνθρώπινος σχεδιασμός. Ἡ διαδικασία ἐκκινεῖ ἀπὸ τὴ φυσικὴ κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου ποὺ τὸν ὠθεῖ στὴν πρώτη μορφὴ κοινωνικῆς ὀργάνωσης : τὴν οἰκογένεια. Ἀκολούθως, συνενώνονται πολλὲς οἰκογένειες σὲ μόνιμη βάση, δημιουργώντας τὸ χωριὸ "ἡ ἐκ πλειόνων οἰκιῶν κοινωνία", γιὰ νὰ συννενοθοῦν καὶ τὰ χωριὰ δημιουργώντας ἔτσι τὴν τέλεια ἕνωση ποὺ εἶναι ἡ "πόλις", "ἡ δὲ ἐκ πλειόνων κωμῶν κοινωνία, τέλειος πόλις". Ὁ τελικὸς στόχος ἐπιτυγχάνεται  καὶ ἡ ὁλοκλήρωση τῆς πόλεως ἐπέρχεται μόνον ὅταν παρέχει στοὺς πολίτες τῆς τὸ "εὖ ζῆν".

Χρησιμοποιεῖται ὁ ὅρος "πολίτης". Διευκρινίζει ὁ Ἀριστοτέλης πὼς ἡ πόλις ὑπάρχει "πρὶν καὶ μετά" τὸν πολίτη, ὅπως τὰ ποτάμια εἶναι ἴδια ὅσο καὶ ἂν ἀλλάζουν τὰ νερά τους. "Πολίτης" δὲν εἶναι ὁ ὁποιοσδήποτε κάτοικος τῆς πόλεως, ἀλλὰ ὁ ἐνεργὸς πολίτης, ἐκεῖνος ποὺ εἶναι ὀργανικὸ μέρος αὐτῆς, ποὺ ἀσκεῖ πολιτικὰ λειτουργήματα "πολίτης, δ' ἁπλῶς οὐδενὶ τῶν ἄλλων ὁρίζεται μᾶλλον ἢ τῷ μετέχειν κρίσεως καὶ ἀρχῆς" (1275 ἃ 22). Οὐσία τῆς πόλεως δὲν εἶναι λοιπὸν οἱ ἄνθρωποι ποὺ (δέν) τὴν ἀπαρτίζουν ἀλλὰ κυρίως τὸ πολίτευμα΄τῆς. Ἡ πόλις ἀλλάζει ἂν ἀλλάξει τὸ πολίτευματης, ἔστω καὶ ἂν οἱ πολίτες τῆς παραμείνουν ἴδιοι, ὅπως ἀλλάζει ἡ παράσταση ἑνὸς θεάτρου ἀπὸ κωμικὴ σὲ τραγική, ἔστω καὶ ἂν ὁ θίασος παραμείνει ἴδιος.

Τὸ ἰδανικὸ πολίτευμα γιὰ μία πόλιν εἶναι ἐκεῖνο ποὺ εὐνοεῖ "τὸ κρεῖττον μέρος" (τὸ καλύτερο δηλαδή) τῶν πολιτῶν. Αὐτὴ ἡ θέληση τοῦ "κρείττονος μέρους" δὲν μπορεῖ νὰ συμπιεσθεῖ μὲ σοφίσματα νομοθεσίας (1297 ἃ 36).