Η ελληνική σκέψη

 Συνοπτική καταγραφή των σπουδαιότερων φιλοσόφων της αρχαίας εποχής

,,,αν τὴν ἔρευνα στὴν ἐπιστήμη τῶν ἐπιστημῶν, φιλοσοφία

 

Στρατιὲς ὁλόκληρες οἱ Ἕλληνες διανοούμενοι, ἐπιστήμονες καὶ φιλόσοφοι... Πλήθος ἀπειράριθμο οἱ ἰδέες καὶ ἐπιστημονικὲς ἀνακαλύψεις τους, πολλὲς ἀπὸ τὶς ὁποῖες ἔφτασαν μεσα ἀπὸ τὰ βιβλία τοὺς στὸ σήμερα, ἐνῶ πολλαπλάσιες αὐτῶν καταστράφηκαν στο πέρασμα τῶν αἰώνων μαζὶ μὲ βιβλιοθῆκες κοσμοξάκουστες γιὰ τοὺς θησαυροὺς Σοφίας ποὺ περιεῖχαν.

 

ΟΜΗΡΟΣ ...ἀφηγεῖται τὴ δράση βασιλιάδων καὶ ἡρώων, παραδίδοντας γιγαντιαία νοήματα ἀρίστου τὲ καὶ κραταιοῦ βίου ! 

 

ΗΣΙΟΔΟΣ ... γράφει γιὰ γεωργοὺς καὶ βοσκούς.Περιγράφει τὴ Θεογονία καὶ τὴ δημιουργία τοῦ Κόσμου. Οἱ περιγραφές του (Τιτανομαχία, Γιγαντομαχία κλπ) κρύβουν πολλοὺς συμβολισμοὺς σχετικὰ μὲ τὴ δημιουργία τοῦ κόσμου καὶ τὶς γεωλογικὲς ἀνακατατάξεις ποὺ ἀκολούθησαν 

 

 ΙΩΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

 

 ΘΑΛΗΣ ὁ Μηλίσιος ... ἀναζητοῦσε τὴν προέλευση καὶ τὴν οὐσία τοῦ κόσμου. Πίστευε πὼς ἡ ὕλη δημιούργησε τὴ γῆ, ἀέρα, φωτιὰ καὶ ἔτσι σχηματίσθηκε ὁ κόσμος.  

 

ΑΝΑΞΙΜΑΝΔΡΟΣ ... μαθητὴς τοῦ Θαλῆ. Πίστευε πὼς τὰ πράγματα γεννήθηκαν ἀπὸ τὸ ἄπειρο καὶ πὼς ὅταν καταστραφεῖ κάτι, ξαναγυρνᾶ σ' ἐκεῖνο ἀπ' τὸ ὁποῖο προῆλθε. Ἔτσι ὁ κόσμος παραμένει ἀναλλοίωτος καὶ ὑπάρχουν στὸ Διάστημα ἄπειροι κόσμοι ποὺ διαδέχονται ὁ ἕνας τὸν ἄλλον. Ἑκατοντάδες χρόνια πρν τὸ Λαβουαζιὲ καὶ τὴν θεωρία τῆς "ἀφθαρσίας τῆς ὕλης" ! 

 

ΑΝΑΞΙΜΕΝΗΣ ... μαθητὴς τοῦ Ἀναξιμάνδρου. Συμφωνεῖ μὲ τὸ δάσκαλό του γιὰ τὴ θέση τῆς γῆς στὸ Διάστημα. Ἐπιπλέον πιστεύει πὼς ἡ γῆ εἶναι ἀπεριόριστη, ἐπίπεδη καὶ αἰωρεῖται στὸ διάστημα, ὅπως καὶ τὰ ἄλλα ἄστρα. Προσέξτε! "καὶ αἰωρεῖται στὸ διάστημα, ὅπως καὶ τὰ ἄλλα ἄστρα" 

 

ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ... θεωρεῖ πὼς ὅλα τα πράγματα εἶναι σὲ ἀδιάκοπη κίνηση, ροὴ καὶ ἐξέλιξη, σὲ ἕνα συνεχὲς γίγνεσθαι : "τὰ πάντα ρεῖ". Δίνει προταιρεότηταστο στοιχεῖο τῆς φωτιᾶς (=ἐνέργεια ;;;). Τὸν κόσμο, λέει, δὲν τὸ ἐφτίαξε κανένας Θεός.

 

 

 ΕΛΕΑΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

 

ΞΕΝΟΦΑΝΗΣ ... ὀπαδὸς τοῦ μονοθεϊσμοῦ. Ὁ Θεὸς δὲ μοιάζει στοὺς θνητούς, οὔτε στὴ μορφή, οὔτε στὴ σκέψη. Ὁ Θεὸς εἶναι ἕνας, αἰώνιος, ἀμετάβλητος, πανταχοῦ παρών, κυβερνώντας τὰ πάντα ἄϋλος καὶ ἀθέατος. Μία θεολογικὴ προσέγγιση πολὺ κοντινή, ἂν ὄχι ταυτόσημη, μὲ τὴ χριστιανικὴ ἀντίληψη γιὰ τὸ Θεό, 610 χρόνια πρὶν διδάξει ὁ Χριστὸς στὴ γῆ ! 

 

ΠΑΡΜΕΝΙΔΗΣ ... ὑποστήριξε αὐτὰ ποὺ εἶπε καὶ ὁ Ξενοφάνης γιὰ τὸ Θεό.Πίστευε πὼς τὸ μόνο πραγματικὰ ἀληθινὸ ποὺ ὑπάρχει εἶναι ὁ Θεὸς καὶ κατὰ συνέπεια ἐμεῖς καὶ ὅλα γύρω μας εἶναι μία παραίσθηση ποὺ νομίζουμε πὼς εἶναι πραγματικά. Ἂν μπορούσαμε νὰ σταθοῦμε μπροστὰ στὸ Θεὸ καὶ τὴ δόξα του, τὰ "φαντάσματα" αὐτὰ θὰ ἐξαφανίζονταν. Περιττὴ κάθε ἐπισήμανση γιὰ ὁμοιότητα μὲ τὴν χριστιανικὴ ἀντίληψη τῆς θείας δύναμης καὶ μεγαλοπρέπειας 

 

ΖΗΝΩΝ ... διετύπωσε μία σειρὰ θέσεων ὑπεράσπισης τοῦ Παρμενίδη. Ὁ τρόπος ποὺ ἀνέπτυξε τὶς θέσεις αὐτὲς στάθηκε ἡ αἰτία νὰ θεωρηθεῖ ὡς ὁ θεμελιωτὴς τῆς διαλεκτικῆς 

 

ΜΕΛΙΣΣΟΣ ... ὀπαδὸς τοῦ Παρμενίδη, πίστευε πὼς οἱ αἰσθήσεις μας ἀπατοῦν. Πράγματι ! δὲν μποροῦμε νὰ δοῦμε ὁλόκληρο τὸ φάσμα τοῦ φωτὸς ! βλέπουμε ἀνάμεσα στὸ Ἰῶδες καὶ τὸ Ἐρυθρό, ἐνῶ πέρα ἀπὸ αὐτὰ ὄχι (ὑπεριῶδες, ὑπέρυθρο)

ΕΠΙΧΑΡΜΟΣ ... προσπάθησε νὰ συμβιβάσει τὶς ἰδέες τοῦ Ἠράκλειτου μὲ αὐτὲς τοῦ Ξενοφάνη ΠΥΘΑΓΟΑΡΑΣ ... οἱ ἀριθμοὶ καὶ τὸ κενὸ ἀποτελοῦν τὴν ἀρχὴ τοῦ κόσμου. Βασικὴ πραγματικότητα εἶναι τὸ "ἕνα", ὁ Θεὸς δηλαδή, καὶ ἀπὸ αὐτὸ τὸ "ἕνα" προέρχονται ὅλα

ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ ... ἐξηγεῖ τὴν κίνηση τῶν πλανητῶν καθὼς καὶ τὴν αἰτία ἔκλειψης τοῦ ἡλίου. Συμπεραίνει πὼς χρειάζεται κάποιος χρόνος γιὰ νὰ μεταδοθεῖ τὸ φῶς στὸ Διάστημα, τὸν ὁποῖο δὲ μποροῦμε νὰ ὑπολογίσουμε ἐξ αἰτίας τῆς μεγάλης ταχύτητας τοῦ φωτὸς (!). πιστεύει ἀκόμα πὼς τὰ φυτὰ ἐμφανίστηκαν στὴ γῆ πρῶτα ἀπὸ τὰ ζῶα καὶ πὼς ζῶα καὶ φυτὰ διαμορφώθηκαν ἐξελικτικὰ σὲ διάφορα εἴδη. Ἰδέες διατυπωμένες ἀπὸ ἄνθρωπο ποὺ γεννήθηκε 484 χρόνια πρὶν τὸ Χριστὸ καὶ περίπου 2.400 πρὶν τὸν Δαρβίνο 

 

ΑΝΑΞΑΓΟΡΑΣ ... δίδασκε πὼς ὁ Ἥλιος εἶναι μία διάπυρη πέτρα μεγαλύτερη καὶ ἀπὸ τὴν Πελοπόννησο. Πίστευε πὼς ὁ κόσμος μπορεῖ νὰ διαιρεῖται συνεχῶς σὲ ἄπειρα κομμάτια. Θεωρία διάσπασης τοῦ ἀτόμου, 464 χρόνια πΧ ;

 

ΟΙ ΥΛΙΣΤΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ

 

ΛΕΥΚΙΠΠΟΣ ... δάσκαλος τοῦ Δημόκριτου. Ὁ κόσμος, γι' αὐτόν, ἀποτελεῖται ἀπὸ αἰώνια, συμπαγῆ καὶ ποιοτικῶς ὅμοια ἄτομα ποὺ κινοῦνται σὲ ἕνα κενὸ χῶρο. Τὰ ἀντικείμενα ἔχουν διαφορετικὴ μορφὴ μεταξὺ τοὺς γιατί τὰ ἄτομά τους ἔχουν διαφορετικὴ σύνθεση

ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ ... ἀναγνωρίζει τὴν ἀμεταβλητότητα καὶ αἰωνιότητα τῆς ὕλης λέγοντας πὼς "τίποτα δὲ γεννιέται ἀπὸ τὸ τίποτα καὶ τίποτα δὲν μεταβάλλεται σὲ τίποτα". Ὑποστηρίζει τὴ θεωρία τοῦ δασκάλου του γιὰ τὸ "ἄτομον"

 

ΣΟΦΙΣΤΕΣ 

 

ΠΡΩΤΑΓΟΑΡΑΣ ... συμπατριώτης τοῦ Δημοκρίτου ἀπὸ τὰ Ἄβδηρα τῆς Θράκης. Στήριζε τὶς θεωρίες του στὸν Παρμενίδη καὶ τὸν Ζήνων. Πίστευε πὼς τὸ μόνο πραγματικὸ εἶναι τὸ Ἀνώτερο Ὂν καὶ πὼς ὅλα τα ἄλλα εἶναι πλάσματα τῆς φαντασίας μας.

ΓΟΡΓΙΑΣ ... μαθητὴς τοῦ Ἐμπεδοκλέους ποὺ ὑποστήριξε τὶς ἀπόψεις τοῦ δασκάλου του

ΠΡΟΔΙΚΟΣ ... ἀσχολήθηκε μὲ τὴν ἠθικὴ καὶ ἔγραψε τὸ μύθο τοῦ Ἡρακλῆ ποὺ διαλέγει τὸ δρόμο. Οἱ σοφιστὲς ὑποστήριζαν πὼς ἔπρεπε κατ' ἀρχᾶς νὰ γνωρίσουμε τὴ διάνοιά μας καὶ τὸ μηχανισμό της.

ΛΥΚΟΦΡΩΝ καὶ ΑΛΤΑΔΗΜΑΣ ... ἀνήκουν στοὺς νεώτερους σοφιστὲς ποὺ ἀπέρριπταν τὴν ἀναγκαιότητα τῶν κοινωνικῶν τάξεων, θεωρώντας πὼς ἡ φύση δὲν ἔπλασε κανέναν σκλάβο καὶ πὼς οἱ ἄνθρωποι γεννιοῦνται ἐλεύθεροι. 22 αἰῶνες πρὶν τοὺς Εὐρωπαίους Διαφωτιστές...

ΘΡΑΣΥΜΑΧΟΣ ... μίλησε γιὰ τὴ σχτικότητα τῶν κοινωνικῶν καὶ ἠθικῶν κανόνων καὶ θεωροῦσε πὼς τὸ δίκαιο ἐκφράζει τὸ συμφέρον τοῦ δυνατότερου. πίστευε πὼς οἱ νόμοι εἶναι ἀντίστοιχοί του πολιτεύματος ἀπὸ τὸ ὁποῖο ἐκπορεύονται.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ ... πολέμιος τῶν σοφιστῶν. Ἰδεαλιστής, πολέμιος τοῦ ὑλισμοῦ. Κατέβασε τὴ φιλοσοφία ἀπὸ τὸν οὐρανὸ στὴ γῆ, μελετώντας ὄχι μεταφυσικὰ πράγματα ἀλλὰ τὸν ἄνθρωπο. Πίστευε στὴν ἀναγκαιότητα πειθαρχίας πρὸς τοὺς νόμους καὶ τὴ συνεχῆ αὐτοβελτίωση. Σὲ μία ρωμαιοκαθολικὴ προσευχὴ ὑπάρχουν οἱ ἑξῆς στίχοι : Ἅγιε Σωκράτη, πρέσβευε ὑπὲρ ἠμῶν (San Socrates ora pro nobis).

ΠΛΑΤΩΝ ... πιστεύει πὼς γιὰ κάθε τί ποὺ ὑπάρχει στὴ γῆ ὑπάρχει στὸ οὐρανὸ τὸ ἰδανικὸ πρότυπό του, τὸ "καλούπι" τοῦ. Πίσω ἀπὸ τὸν κόσμο τῶν αἰσθήσεων ὑπάρχει ἕνας ἰδεατὸς ἄλλος κόσμος ὁ ὁποῖος εἶναι Τέλειος. Πιστεύει πὼς ἡ ἀθάνατη ψυχὴ τοῦ κάθε ἀνθρώπου ζεῖ ἀνάμεσα στὰ "τέλεια" πρότυπα, ἐνῶ τὰ φθαρτὰ σώματά μας ἀνάμεσα σὲ ἀτελεῖς "σκιές" τῶν προτύπων. Διατύπωσε τὴν πρώτη ὁλοκληρωμένη ἄποψη γιὰ μία κοινωνία ποὺ σήμερα θὰ τὴ χαρακτηρίζαμε ὡς "σοσιαλιστική".

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ... θεμελιώνει τὴ Λογικὴ καὶ βάζει σὲ τάξη τὶς ἀνθρώπινες ἰδέες. Μελετᾶ τὴ φύση σὲ ὅλες της τὶς ἐκφάνεις καὶ συγγράφει 170 ἔργα ἀπὸ τὰ ὁποῖα διασώθηκαν μόνο τὰ 47. Εἶναι ὁ τελευταῖος μεγάλος Ἕλληνας φιλόσοφος καὶ ὁ πρῶτος Εὐρωπαῖος. Οἱ ἀπόψεις τοῦ διαποτίζουν ἀπόλυτα τὴν εὐρωπαϊκὴ σκέψη ὡς καὶ τὸν 18ο αἵ. Εἶναι ἀδύνατο μέσα σὲ 5 γραμμὲς νὰ δώσουμε μία συνοπτικὴ ἔστω παρουσίαση τοῦ πολυσχιδοῦς ἀριστοτελικοῦ ἔργου...