Ανρί Ματίς: Η διέξοδός του στα πινέλα

Ο Γάλλος καλλιτέχνης Ανρί Ματίς μπορεί να είναι γνωστός στο ευρύ κοινό για τα έργα ζωγραφικής του αλλά υπήρξε και εξαιρετικός γλύπτης και σκιτσογράφος, ενώ μαζί με τον Πικάσο θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες του 20ου αιώνα που συνέβαλε στην εξέλιξη στον τομέα της ζωγραφικής και της γλυπτικής.
O Ανρί Ματίς ήταν ο γιος ενός εμπόρου σιτηρών στην περιοχή της Πικαρδίας της βόρειας Γαλλίας. Σπούδασε νομικά και εργάστηκε ως δικηγόρος. Όταν ο Ανρί Ματίς ήταν 21 χρονών αρρώστησε σοβαρά. Κατά την περίοδο της ανάρρωσης του, ο Ματίς άρχισε να ζωγραφίζει και ανακάλυψε την αγάπη του για την τέχνη, η οποία έμελλε να να γίνει και το μεγάλο πάθος του για όλη του τη ζωή.

Δύο χρόνια αργότερα, το 1892, εγκατέλειψε την καριέρα του ως δικηγόρος. Παρακολούθησε μαθήματα τέχνης στο Ecole des Beaux-Arts στο Παρίσι και δοκιμάστηκε σε διαφορετικά στυλ ζωγραφικής και τεχνοτροπίες. Ήταν εκείνο το διάστημα που επηρεάστηκε από τους ιμπρεσιονιστές και μετα-ιμπρεσιονιστές ζωγράφους τον Pisarro, τον Σεζάν, τον Βαν Γκογκ, τον Gauguin, τον Paul Signac καθώς και από τους πίνακες του W. Turner.

 

Γύρω στο 1905 βρήκε επιτέλους το δικό του στυλ που χαρακτηρίζεται από την τόλμη, που χρησιμοποιεί τα φωτεινά χρώματα σε μια μεγάλη χρωματική γραμμή.

 

Μετά από μια έκθεση έργων τους, το 1905 στο Salon d΄Automne η ομάδα γύρω από τον Ματίς και τον Andre Derain ονομάστηκε ειρωνικά και υποτιμητικά Les Fauves, που σημαίνει κυριολεκτικά «Άγρια Θηρία».

Από 1905 έως 1906 ο Ματίς ζωγράφισε ένας από τους καλύτερους πίνακές του, ‘The Joy of Life’. Ο πίνακας θεωρείται ως ένα από τα πιο σημαντικά έργα τέχνης του εικοστού αιώνα και αγοράστηκε από τον περίφημο συλλέκτη έργων τέχνης Dr. Albert C. Barnes. Αυτός ο πίνακας και το σύνολο της συλλογής του Barnes υπήρξε αποκλεισμένο από το κοινό για 72 χρόνια. Τέλικά, η συλλογή του Ιδρύματος Barnes άνοιξε για τον κόσμο της τέχνης και πάλι το 1993 και μπορεί κάποιος να το επισκεφθεί έξω από τη Φιλαδέλφεια.

 

Ο Ματίς καθώς αποτελούσε τον ηγέτη του ριζοσπαστισμού στις τέχνες, άρχισε να κερδίζει την αποδοχή από σημαντικό αριθμό κριτικών και σημαίνοντων συλλεκτών.

Η αμερικανική συγγραφέας Γερτρούδη Στάιν και ο αδελφός της Leo υπήρξαν από πολύ νωρίς συλλέκτες και υποστηρικτές των έργων τέχνης του Ματίς, ενώ ένας ακόμα μεγάλος ζωγράφος ο Πάμπλο Πικάσο έγινε μεγάλος θαυμαστής του, με τον οποίο μάλιστα αντάλλαξαν και έργα ζωγραφικής το 1907.

Μεταξύ των πολλών σημαντικών εργασιών που ανέλαβε να αποπερατώσει ήταν και από έναν ρώσο συλλέκτη, ο οποίος του ζήτησε ένα πάνελ από τοιχογραφίες που να απεικονίζουν το χορό και τη μουσική, το οποίο ολοκλήρωσε το 1911 και μπορεί να τα θαυμάσει κάποιος στο μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης. Όπως αντιλαμβανόμαστε τα θέματα με τα οποία καταπιανόταν ο καλλιτέχνης ταίριαζαν απόλυτα στην ιδιοσυγκρασία του, επιτρέποντάς του την ελευθερία στην δημιουργία και στο παιχνίδι με τις μορφές και την έκφραση. 

Οι εικόνες των χορευτών, καθώς και των ανθρώπινων μορφών που σχεδίαζε σε γενικές γραμμές, μεταφέρουν την εκφραστικότητα της μορφής κατά κύριο λόγο και δευτερευόντος τις ιδιαίτερες λεπτομέρειες της ανατομίας του ανθρώπινου σώματος.

Ο Ματίς υιοθέτησε μάλιστα αυτή την αρχή και σε άλλους τομείς της καλλιτεχνείας, όπως στα μπρούτζινα γλυπτά του, τα σχέδια του και τα έργα του σε διάφορα μέσα ενημέρωσης, αποκαλύπτοντας τα ίδια εκφραστικά περιγράμματα όπως και στα έργα ζωγραφικής του. Ο Ματίς, μάλιστα, τόνιζε πάντοτε τη σημασία του ενστίκτου και της διαίσθησης στην παραγωγή ενός έργου τέχνης. Υποστήριξε ότι ένας καλλιτέχνης δεν είχε τον πλήρη έλεγχό του χρώματος και τη μορφής, αλλά αντίθετα τα χρώματα, τα σχήματα και οι γραμμές είναι εκείνα που υπαγορεύουν στον καλλιτέχνη πώς μπορούν να συνδυαστούν το ένα με το άλλο. Τόνιζε συχνά τη χαρά που ένιωθε, αφήνοντας ελεύθερο τον εαυτό του στο παιχνίδι των δυνάμεων του χρώματος και του σχεδίου.

 

Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Ματίς είχε αποκτήσει μεγάλη φήμη και αποτελούσε πια έναν διεθνώς αναγνωρισμένο καλλιτέχνη. Το 1917 έφυγε από το Παρίσι και εγκαταστάθηκε στη Νίκαια νότια της Γαλλίας όπου και παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του, ενώ το 1925 τιμήθηκε με τη Γαλλική Λεγεώνα της Τιμής.

Το 1941 ο Ματίς υπεβλήθει σε εγχείρηση στην κοιλιακή χώρα για την αφαίρεση κάποιου όγκου, η οποία είχε καταστροφικές συνέπειες για την κατάσταση της υγεία του και την ικανότητά του να ζωγραφίζει. Ήταν ανίκανος να σταθεί όρθιος μπροστά από ένα καβαλέτο. Ο καλλιτέχνης ως εκ τούτου στράφηκε σε μια άλλη μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης. Δημιούργησε χάρτινα κολάζ με την ίδια ζωντάνια που ζωγράφιζε, με ιδιαίτερα έντονα χρώματα και τολμηρές συνθέσεις που αποτελούσαν γνωστά μοτίβα και από τους πίνακές του. Ωστόσο, είχε ένα βοηθό ώστε να είναι σε θέση να δημιουργεί ακόμα και βρισκόμενος ξαπλωμένος στο κρεβάτι ή καθισμένος άνετα σε μια πολυθρόνα, χωρίς να αναγκάζεται να είναι σε όρθια θέση.

 

Ο Ανρί Ματίς πέθανε στις 3 Νοέμβρη του 1954 στη Νίκαια, ως ένας διεθνώς γνωστός καθώς και ιδιαίτερα αξιόπιστος καλλιτέχνης, ενώ συνέχισε δημιουργώντας έργα με τη μέθοδο του χάρτινου κολάζ μέχρι την ημέρα του θανάτου του. Ο Πάμπλο Πικάσο είχε πει κάποτε για τον καλλιτέχνη:

 

"Σκεπτόμενος όλα τα πράγματα, υπάρχει μόνο ο Ματίς".

www.capital.gr